Kadir Gecesi, teravih namazı öncesi Üsküp’te kuş kafeslerinin konduğu bir yıkıntıyken restorasyonu ve çevre düzenlemesini Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı Osmanlı eseri Arasta Camii’nin hemen karşısındaki çay bahçesinde Makedonya Anayasa Mahkemesi Üyesi Salih Murat’la sohbet ettik.
9 yıllığına bu göreve seçilen ilk Türk olan Murat sohbetimizde önemli bir noktaya parmak bastı:
“Balkanlarda bizsiz bir dünya kurmaya gayret ettiler, fakat kuramadılar.”
Sonra da…
Neler yaşandığını anlattı:
“100 yıl bizi dışladılar. Çünkü insanlık mayası bizde. Bu maya bizim medeniyetimizden, kültürümüzden geliyor. Hoşgörü, diyalog, insan hakları ezelden beri bizim uyduğumuz şeyler.”
Bu noktada…
Tito dönemi Yugoslavya’sında yaşanan baskı ve dayatmalara karşı direnişi anımsattı:
“1945’te bizim bütün işletmelerimize, mallarımıza, mülklerimize el kondu, dinen ve manen büyük darbeler vuruldu. Buna dur demek üzere de Üsküp’te Yücel Hareketi direnişe başladı.”
Şu bilgiyi aktardı:
“Yücelci hareket 1945’te kuruldu. 1947’de Tito 100’ün üzerinde aydını tutukladı. Düzmece davayla 1948’de 4 büyük vatan evladını şehit ettiler, 100’ün üzerinde müebbet hapis verdiler.”
Şunu açıkladı:
“Bu baskının asıl amacı, Türklere korku salıp 1953’te hazırlayacakları sürgündü. 1953-1960 arası 400 bin vatan evladı buradan, yani Rumeli’nden Türkiye’ye göç etti, çoğunluğu Bursa’ya geldi. Hem de bir mendille, bohçayla adeta sürgün ettiler insanımızı.”
Bugünkü yaşamı şöyle özetledi:
“Türkler çok dağınık olarak Makedonya’nın her yerinde yaşıyorlar. Onun için yeterince ulaşamıyoruz, entegre edemiyoruz.”
Ardından…
Türkiye’nin arkalarında durduğunu söyledi:
“Türkiye devleti burada, TİKA burada. Abideler yapıyorlar. Diyanet’in personeli var. Türkiye’nin kurumları bizim için harıl harıl çalışıyorlar.”